Alkollü bir gecenin ardından bazı insanlar ertesi gün yataktan çıkmakta zorlanırken, diğerleri bu süreci oldukça rahat atlatır. Peki, bu farklılık neden kaynaklanıyor? Bilimsel verilere göre, alkol tüketen kişilerin yaklaşık %25’i, aşırı alkol alsalar bile akşamdan kalma halini yaşamaz. Bu kişilerin sırrı ne? Genetik mi, içtikleri içkiler mi yoksa başka bir şey mi?
Son yıllara kadar bu sorular çok da ilgi çekmiyordu. Ancak, Keele Üniversitesi’nden Richard Stephens ve ekibi, alkolün vücuda etkileri üzerinde yaptığı araştırmalarla, içki sersemliği hakkında bazı önemli bulgular elde etti.
Akşamdan Kalma Neden Olur?
Uzun yıllar, akşamdan kalma halinin başlıca nedeninin vücudun su kaybetmesi olduğu düşünülüyordu. Ancak Stephens’ın ekibi, bu yaygın inanışın aslında pek de doğru olmadığını ortaya koydu. Akşamdan kalma durumunun esas nedeni, içkilerde bulunan bazı kimyasal bileşenler olabilir. Alkol üretimi sırasında oluşan bu maddeler, vücuda zarar vererek kendimizi kötü hissetmemize neden olur. Özellikle koyu renkli içkilerin (viski, rom) bu yan ürünlerden daha fazla içerdiği ve bu yüzden renksiz içkilere (votka, cin) kıyasla daha ağır etkiler bıraktığı biliniyor.
Alkol, vücuda girdikten sonra asetaldehit ve asetata dönüşür. Bu maddeler baş ağrısı, mide bulantısı, hızlı nabız gibi semptomlara yol açabilir. Ayrıca, bağışıklık sistemi üzerinde enflamasyon (yangı) etkisi yaparak vücutta sersemlik ve halsizlik hissi yaratır. Özellikle beyin üzerinde bu enflamasyon, kan şekerinin düşmesi ve uykusuzluk ile birleştiğinde, akşamdan kalma hissini tetikler.
Genetiğin Rolü
İlginç bir şekilde, nüfusun yaklaşık %23’ü ne kadar alkol tüketirse tüketsin akşamdan kalma durumunu yaşamaz. Bu kişilerde akşamdan kalmama durumunun sebebi genetik faktörler olabilir. Araştırmalar, bazı insanların alkolü daha hızlı parçalayan genlere sahip olduğunu ve bu sayede vücutta biriken zehirli maddelerin daha çabuk atıldığını ortaya koyuyor.
Kişilik Özellikleri de Etkili
Stephens’ın çalışmaları, akşamdan kalma hissinin sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik nedenlerden de kaynaklanabileceğini gösteriyor. Örneğin, sinirli ve stresli kişilik özelliklerine sahip olanlar, sakin insanlara göre alkol aldıktan sonra daha fazla sersemlik hissediyor. Bu durum, alkolün etkilerinden çok, suçluluk ve endişe gibi duyguların fiziksel semptomları artırmasıyla ilgili olabilir.
İçki Temposu Önemli!
Stephens, birçok insanın akşamdan kalma hissini azaltmanın en etkili yolunun “yavaş ve dikkatli içmek” olduğunu belirtiyor. Aynı miktarda alkol tüketen iki kişi arasındaki fark, içme hızları olabilir. Yavaş içen bir kişinin kanındaki alkol seviyesi hiçbir zaman kritik eşiği geçmezken, hızlı içen biri daha hızlı etkilere maruz kalır.
Ayrıca yapılan bir araştırma, gençlerin akşamdan kalma riskinin daha yüksek olduğunu ortaya koydu. 20 yaşındaki bireylerin, 60 yaşındakilere oranla 7 kat daha fazla içki sersemliği yaşadıkları saptandı. Bu da gençlerin daha hızlı ve düzensiz içmelerinden kaynaklanıyor olabilir.
Popüler Çözümler Ne Kadar Etkili?
Sirkeli su veya çiğ yumurta gibi halk arasında yaygın olan çözümlerin psikolojik bir etkisi olabilir, ancak bilimsel olarak bu tür yöntemlerin çok etkili olduğu söylenemez. Vücudun su kaybetmesi akşamdan kalma haline çok büyük bir etki yapmadığı için, litrelerce su içmek de tam anlamıyla bir çözüm değil.
En İyi Çözüm: Kararında İçmek
Stephens’a göre, akşamdan kalma halini önlemenin en iyi yolu “kararında içmek.” Ancak, eğer bu sınır aşılmışsa, ibuprofen içeren bir ağrı kesici baş ağrısına ve vücuttaki enflamasyona iyi gelebilir. Ayrıca, yağlı ve kızartılmış yiyecekler de glikoz seviyesini yükselterek kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayabilir.
Akşamdan Kalmalığın İlacı Var mı?
Akşamdan kalma halini önlemek için geliştirilen bazı ilaçlar olsa da, henüz kesin bir çözüm bulunabilmiş değil. On yıl kadar önce yapılan bir araştırma, kaktüs incirinin enflamasyon etkisini azalttığını ortaya koymuştu. Ancak, bu yönde daha fazla çalışma yapılmadı. Bazı bölgelerde, örneğin Malavi’de, kötü kokulu bir böceğin bu duruma iyi geldiği iddia ediliyor. Ancak bu böcek yanlış hazırlanırsa tat alma duyusunu bir ay boyunca felce uğratabiliyor.
Sonuç olarak, akşamdan kalma hali vücudumuzun bize alkol tüketimi konusunda verdiği bir uyarı olarak görülebilir. Bu nedenle, alkol tüketirken dikkatli ve bilinçli olmak en iyi çözümdür. Stephens’ın da dediği gibi, “İçmekte sorun yok, ama nerede duracağını bilmek önemli.”
Kaynak: BBC
