ABD Başkanı Trump’tan Avrupa Birliği’ne Yeni Gümrük Vergisi Hamlesi
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, Kanada, Meksika ve Çin’den sonra Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelere de yeni gümrük vergileri getirmek için harekete geçti. Beyaz Saray’da düzenlediği ilk kabine toplantısında, AB’den yapılan ithalata yüzde 25 gümrük vergisi uygulamayı planladığını duyuran Trump, bu adımın Türkiye’yi de doğrudan etkileyebileceğini belirtti. 2024 sonu itibarıyla, Türkiye’nin toplam dış ticaretinin yaklaşık yüzde 30’unu AB ülkeleriyle gerçekleştirdiği göz önüne alındığında, Trump’ın bu yeni gümrük tarifeleri Türkiye’nin ticareti üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ancak, yeni gümrük duvarları Türkiye’ye fiyat rekabeti açısından bazı fırsatlar da sunabilir.
Trump, 3 Mart tarihinde Kanada ve Meksika’ya yüzde 25 oranında gümrük vergisi uygulanacağını açıklamıştı, ancak daha sonra bu vergi artışının ertelendiğini duyurdu. Öte yandan, ABD’nin Çin’den yaptığı ithalata geçen ay getirilen yüzde 10 gümrük vergisine ek olarak, yüzde 10 daha eklenmiş durumda. Trump, en son olarak AB’den yapılan ithalata da yüzde 25 gümrük vergisi uygulaması başlatmayı düşündüğünü ifade etti. Bu dört büyük ekonomi, ABD’nin toplam ürün ithalatının yaklaşık yüzde 61’ini oluşturuyor.
Trump’ın Gümrük Vergisi Stratejisi
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Ticaret Araştırmaları Direktörü Bozkurt Aran, Trump’ın gümrük vergisi konusunda daha önce iki kez ertelemeler yaptığını hatırlattı. Aran, Trump’ın sadece korumacılık kaygılarıyla hareket etmediğini, aynı zamanda gümrük tarifelerine yönelik tehditlerin siyasi kazanımlar elde etme amacı taşıdığını vurguladı. Örneğin, Ukrayna konusundaki çözüme AB’nin yanaşmaması durumunda, Trump’ın Avrupa’yı gümrük vergileriyle cezalandırmayı hedefleyebileceğini belirtti. Aran, “Trump, vergileri ve gümrük tarifelerini bir silah olarak kullanıyor” dedi.
Uluslararası ticaretteki belirsizliklerin Türkiye dahil her ülkeyi olumsuz etkilediğini vurgulayan Aran, “Bizim ihracata dayalı bir kalkınma modelimiz var. Böyle bir kargaşa ortamı, Türkiye’yi mutlaka olumsuz etkiler ve zarar verir” diye konuştu. Ayrıca, yeni veriler ışığında küresel emtia fiyatlarında yaşanacak bir artışın Türkiye’yi olumsuz etkileyebileceğini ifade eden Aran, ancak henüz ne boyutta bir zararın oluşacağını tespit etmenin zor olduğunu belirtti.
Gümrük Restleşmeleri ve Türkiye’nin Pozisyonu
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye 2024 yılında AB ülkelerine 98,2 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirerek, AB ekonomilerindeki durgunluğa rağmen bir önceki yıla göre yüzde 5 artış kaydetti. Türkiye’nin AB’ye en fazla ihracat yaptığı ülkeler ise 20 milyar dolarla Almanya, 13 milyar dolarla İtalya ve 9,4 milyar dolarla Fransa olarak sıralanıyor. Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı sektörler arasında otomotiv, kimyevi maddeler ve hazır giyim ile konfeksiyon öne çıkıyor.
Beykoz Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Evren Bolgün, Trump’ın dış ticaret açığını azaltmak için gümrük duvarlarını yükseltmeyi savunduğunu, oysa ABD’nin küresel dolar egemenliği sayesinde dış açığından daha fazla gelir elde ettiğini belirtti. Bolgün, “Görünen o ki, önümüzdeki süreçte dev ekonomilerin gümrük duvarları üzerinden restleşmeleri sertleşecek. Ancak tüm vergi tehditlerinin hayata geçirileceğini düşünmek için henüz erken” değerlendirmesinde bulundu.
Bu yeni dönemde, Türkiye’nin AB ülkeleriyle olan ticari ilişkilerinin de etkilenebileceği kaydediliyor. Özellikle otomotiv, kimya, ilaç ve makine ürünleri satan Türkiye’nin, AB-ABD gerilimini dikkatle takip etmesi gerektiği ifade ediliyor. AB zaten son birkaç yıldır ekonomik durgunluk yaşıyor ve ABD’nin vergi hamlesinin durumu daha da kötüleştirebileceği belirtiliyor.
Türkiye-ABD Ticaret İlişkileri
ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak’ta ikinci başkanlık döneminin başlamasıyla, Türkiye-ABD ticari ilişkilerinde yeni bir döneme girilmiş oldu. İki ülke, uzun zamandır 30 milyar dolar civarında bir dış ticaret hacmine sahip. TÜİK verilerine göre, 2021 ve 2022 yıllarında Türkiye, ABD’ye karşı 3 milyar doları aşan bir dış ticaret fazlası vermeyi başardı. Yeni dönemde hedef, iki ülke arasındaki ticareti 100 milyar dolar seviyesine çıkarmak olarak belirlenmiştir.
Türkiye-ABD arasındaki ticari ilişkilerin artması, turizm sektörüne de olumlu yansımış durumda. Türkiye’yi 2021 yılında 363 bin 427, 2022 yılında 1 milyon 15 bin 363, 2023 yılında ise 1 milyon 348 bin 400 ABD’li turist ziyaret etti. 2024 yılının 11 ayında, ABD’li turist sayısı 1 milyon 364 bin 631 ile rekor kırdı.
Rekabet Avantajı ve Fırsatlar
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, Türkiye ile ABD arasındaki istikrarlı gelişen ticari ilişkilerin, ABD’nin AB’ye uygulayacağı ek gümrük tarifelerinin Türkiye’nin dış ticaretinde olumlu etki yaratabileceğine dair görüşleri güçlendirdiğini belirtti. Zeytinoğlu, “ABD’nin başta ham çelik olmak üzere Türkiye’ye bazı ürünlerde zaten ek gümrük vergisi uyguladığını hatırlatmakta fayda var. Dolayısıyla şu aşamada diğer ülkelere getirilen ek vergiler, Türkiye için ilk etapta zarar değil, rekabet avantajı da getirebilir” ifadelerini kullandı.
AB özelinde ise, Türkiye’nin Gümrük Birliği üyesi olmasına rağmen, AB ülkelerinin Türkiye’den ithal ettiği ürünlerin ABD pazarına gönderilmediğine dikkat çeken Zeytinoğlu, “Yani bizim ürünlerimiz buradan Avrupa’ya, oradan da ABD’ye gitmiyor. Dolayısıyla direkt bizim ticaretimizi etkilemeyeceği için, Türkiye’nin ihracatı açısından çok negatif bir durum yok; hatta pozitif de olabilir” dedi. Zeytinoğlu, “Çünkü ABD’ye satılan Avrupa menşeli ürünler içerisinde fiyat rekabeti yapabileceğimiz ürünler olabilir. Pazarın bize yönelmesi durumunda Türk şirketlere bir fırsat doğabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Son Gelişmeler
ABD Başkanı Trump, 26 Şubat Çarşamba günü düzenlenen kabine toplantısında, ABD’ye Avrupa Birliği’nden (AB) ithal edilen mallara yüzde 25 gümrük vergisi uygulamayı planladığını açıkladı. Trump, “Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri’ni mahvetmek için kuruldu, amacı buydu ve bu konuda iyi bir iş çıkardılar ama şimdi ben başkanım” sözleriyle AB liderlerinin tepkisini çekmişti. Trump, yalnızca otomotiv başta olmak üzere sanayi ürünlerine değil, tarım ürünlerine de ek gümrük vergisi getirmek üzere harekete geçti. Nisan ayından itibaren gıda ithalatı için yeni bir gümrük vergisi rejimi uygulamayı planladığını açıklayan Trump, ABD’li üreticilerin ithal gıda ürünleri karşısında güçlenmesini hedeflediğini bildirdi. Bu durum, AB’nin ABD’ye yaptığı özellikle şarap, alkollü içkiler ve süt ürünleri ihracatında düşüş yaratabilir.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Trump’ın açıklamalarının ardından yaptığı bir açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump’ın AB’ye uygulayacağı olası gümrük vergilerine yönelik diyaloğun sürdüğünü belirtmiştir.
GURBET HABER
