ABD merkezli teknoloji devi Intel, Almanya‘nın doğusunda yer alan Magdeburg kentinde inşa etmeyi planladığı büyük yarı iletken üretim tesisinin inşaatını belirsiz bir tarihe ertelediğini açıkladı. CEO Pat Gelsinger tarafından çalışanlara gönderilen bir notla duyurulan bu gelişme, çip endüstrisinde önemli yankılar uyandırdı. Şirketin 30 milyar avro yatırım hedeflediği bu tesis, hem Almanya’nın teknoloji alanındaki gücünü artırmak hem de Avrupa’nın küresel çip üretimindeki payını genişletmek adına büyük bir önem taşıyordu.
Yatırım Planında Neler Değişti?
Intel, 2023 yılı başında Avrupa’daki yarı iletken üretimini artırmak amacıyla toplamda 80 milyar avroluk dev bir yatırım planı açıklamıştı. Bu yatırımın Magdeburg’daki tesis için ayrılan kısmı, başlangıçta 17 milyar avro olarak duyurulmuş, daha sonra bu miktar 30 milyar avroya kadar çıkarılmıştı. Ancak inşaatın ertelenmesi, Almanya’nın teknoloji yatırımlarına yönelik büyük umutlarını şimdilik askıya aldı.
Gecikmenin arkasında, çip talebindeki dalgalanmalar ve gelecekteki ihtiyaçların netleşmemesi yatıyor. Gelsinger, bu gecikmenin yaklaşık iki yıl sürebileceğini ve beklenen talebe göre inşaatın başlayacağını belirtti.
Almanya’nın Teşvik Paketleri ve Siyasi Tartışmalar
Intel’in fabrikayı ertelemesi, Alman siyasetinde önemli bir tartışma başlattı. Alman koalisyon hükümeti, Intel’e ayrılan milyarlarca avroluk teşvik paketinin şimdi nasıl değerlendirileceği konusunda ikiye bölünmüş durumda. Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller Partisi ve Hür Demokrat Parti (FDP)’den oluşan hükümet bloğunda farklı görüşler ortaya çıktı.
FDP’li Maliye Bakanı Christian Lindner, Intel için planlanan fonların federal bütçedeki 12 milyar avroluk açığın kapatılması için kullanılmasını önerdi. Lindner, sosyal medya platformu X (eski adıyla Twitter) üzerinden yaptığı açıklamada, “Intel için kullanılmayacak fonlar, bütçemizdeki açıkları kapatmak için kullanılmalıdır,” ifadelerini kullandı. Lindner’e göre, bu adım sorumlu bir maliye politikası için gereklidir.
Ancak, Ekonomi Bakanı Robert Habeck, bu görüşe karşı çıkarak Intel’e ayrılan fonların dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini ve ülkenin uzun vadeli çıkarları doğrultusunda kullanılmasının önemine vurgu yaptı. Habeck, ayrıca bu fonların İklim ve Dönüşüm Fonu (Ktf) kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Bu fon, Almanya’nın çevre ve iklim değişikliği ile mücadeleye yönelik projelerini finanse etmek için büyük bir öneme sahip.
AB’nin Küresel Çip Üretimindeki Stratejisi ve Almanya’nın Rolü
Intel’in erteleme kararı, Avrupa Birliği’nin küresel çip üretimindeki hedeflerine ulaşma çabalarını da etkileyebilir. AB, 2030 yılına kadar küresel yarı iletken üretimindeki payını %20’ye çıkarma hedefi doğrultusunda çalışıyor. Bu amaçla, çip üreticilerine 40 milyar avrodan fazla sübvansiyon sunuyor. Avrupa, bu devasa teşviklerle ABD ve Asya’dan yaptığı çip ithalatına olan bağımlılığını azaltmak ve daha güçlü bir üretim merkezi haline gelmek istiyor.
Magdeburg’daki tesis, bu stratejinin kilit noktalarından biri olarak görülüyordu. Ancak gecikme kararı, hem Almanya’nın hem de Avrupa’nın bu alandaki iddialarını zayıflatabilir. Fabrikanın hayata geçmesiyle 7 bin kişiye inşaat sürecinde, 3 bin kişiye ise kalıcı istihdam sağlaması bekleniyordu. Bu da bölge ekonomisi için büyük bir kazanım olacaktı.
Alman Hükümetinde Bütçe Tartışmaları Alevleniyor
Intel’in erteleme kararının ardından Alman hükümeti içinde bütçeye yönelik tartışmalar da hız kazandı. 2025 yılı bütçesi için öngörülen gelir-gider dengesi bozulmuş durumda ve hükümet 12 milyar avroluk bir açıkla mücadele ediyor. Maliye Bakanı Lindner’in Intel’e ayrılan fonların açıkları kapatmak için kullanılması gerektiğini savunması, koalisyon ortakları arasında sert tartışmalara neden oldu.
Ancak, Almanya Anayasa Mahkemesi’nin Kasım 2023’te verdiği bir karar, hükümetin bütçe üzerinde esnek hareket etme kabiliyetini sınırladı. Mahkeme, hükümetin Kovid-19 salgını döneminde kullanılmayan 60 milyar avroluk krediyi iklim projelerine yönlendirme kararını anayasaya aykırı buldu. Bu karar, Alman hükümetinin mali manevra alanını daralttı ve bütçe üzerinde daha sıkı kontrol gereksinimini doğurdu.
Gelecekte Neler Bekleniyor?
Intel’in Magdeburg’daki dev fabrikası, Almanya’nın teknolojiye dayalı bir ekonomi olma çabalarının bir parçası olarak görülüyor. Ancak gecikme kararı, Almanya’nın bu hedefe ulaşmasını zorlaştırabilir. Aynı zamanda, Avrupa’nın çip üretiminde daha büyük bir pay alarak küresel piyasada bağımsızlık kazanma stratejisini de etkileyebilir.
Önümüzdeki süreçte Almanya hükümeti, Intel’e ayrılan fonların nasıl kullanılacağına dair kararlarını şekillendirecek. Bu fonların iklim projelerine mi yönlendirileceği yoksa bütçe açıklarını kapatmak için mi kullanılacağı, ülke politikasının geleceği açısından kritik bir tartışma konusu olacak.
Kaynak: HÜRRİYET
