Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Fransa’daki bilim insanları tarafından gerçekleştirilen kapsamlı bir araştırma, Covid-19 salgınının laboratuvar sızıntısından ziyade, enfekte yaban hayvanları aracılığıyla yayıldığını öne sürüyor. Milyonlarca genetik kod parçasının incelendiği bu çalışmada, virüsün kökenleri hakkında daha derin bir anlayış sağlanması hedeflendi.
Araştırmanın Temeli: Vuhan Numuneleri
Araştırma, Covid’in ilk evrelerinde Çinli yetkililer tarafından toplanan ve salgının kökenleri hakkında önemli bilgiler sunan numuneleri kullanarak yapıldı. Bu numuneler, Ocak 2020’de Vuhan kentinde, hastanelere başvuran gizemli zatürre vakalarıyla bağlantılı olarak toplandı. Huanan Deniz Ürünleri Toptan Pazarı’nın kapatılmasının ardından, tezgahlardan ve hayvan kafeslerinden birçok örnek alındı.
Genetik Analizlerin Derinliği
ABD ve Fransa’daki araştırmacılar, daha önceki analizlerden elde edilen verileri kullanarak, Covid’in ilk günlerini derinlemesine inceleme fırsatı buldu. Çalışma, pazarda bulunan hayvanların ve virüslerin genetik kodlarını analiz ederek bu hayvanların “hayaletlerini” yeniden canlandırmayı hedefliyordu.
Prof. Florence Débarre, Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden, “Çevreden alınan numunelerle bu hayvanların DNA ve RNA hayaletlerini görüyoruz. Bu hayvanların bazıları Covid virüsünün bulunduğu tezgahlardalar,” diyor. Cell dergisinde yayımlanan bulgular, virüsün pazarda ortaya çıktığını destekleyen kanıtları içeriyor.
Covid’in Kaynağı: Hayvanlar mı?
Araştırma sonuçlarına göre, Covid virüsünün yaban hayvanlarıyla ilişkisi açıkça ortaya konuyor. Virüs ve potansiyel taşıyıcı hayvanların aynı alanda bulunması, bazı sürüntülerde hem hayvan hem de koronavirüs genetik kodunun gözlemlenmesiyle destekleniyor. Prof. Kristian Andersen, Scripps Enstitüsü’nden, “Tek bir tezgah düzeyinde bile, salgının kaynağının pazar olduğunu gösteren çok tutarlı bir hikaye buluyoruz,” açıklamasında bulundu.
Ancak, virüsle aynı alanda bulunan hayvanların enfekte olduğunu kanıtlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Özellikle, rakun köpeği numunelerde en sık görülen tür oldu. Yapılan deneyler, bu hayvanların Covid’i hem yakalayıp hem de bulaştırabileceğini gösteriyor.
Diğer Hayvanların Rolü
Araştırmalarda pandeminin kaynağı olabilecek başka hayvanlar da dikkat çekiyor. 2003 yılındaki SARS salgınıyla ilişkilendirilen maskeli palmiye misk kedisi, beyaz bambu fareleri ve Malaya kirpileri, Covid’in potansiyel taşıyıcıları olarak tanımlandı. Ancak bu hayvanlar üzerinde bulaşıcılık deneyleri yapılmadı.
Genetik analizler, pazardaki rakun köpeği türlerini belirlemeye olanak sağladı. Bu türler Güney Çin’de daha yaygın bulunuyor ve bilim insanlarına hangi bölgelerde araştırma yapmaları gerektiği konusunda ipuçları veriyor.
Virüsün Yayılma Dinamikleri
Araştırma ekibi, pazarda bulunan viral numunelerin genetik kodunu, pandeminin ilk günlerinde hastalardan alınan numunelerle karşılaştırdı. Viral numunelerdeki çeşitli mutasyonlar, Covid’in birden fazla kez pazarda ortaya çıktığını ve hayvanlardan insanlara iki potansiyel yayılma olayı yaşandığını gösteriyor. Bu durum, pazarın köken olduğu fikrini güçlendiriyor.
Prof. Andersen, “Pandeminin başladığına inandığımız zamanlar örtüşüyor. Covid’in genetik çeşitliliği pazarda bulunuyordu,” diyor. Bu durum, araştırmanın sonuçlarının hayvan kaynaklı bir kökeni desteklediğini gösteriyor.
Laboratuvar Sızıntısı Teorisi
Laboratuvar sızıntısı teorisi, virüsün Vuhan Viroloji Enstitüsü’nden kaynaklandığını öne sürüyor. Ancak, araştırmalar, pazardaki verilerin salgının merkez üssü olduğunu ve bu alanda elde edilen verilerin bu tezi desteklediğini gösteriyor.
Gelecek için Öneriler
Pandeminin kaynağı olabilecek hayvanları belirlemek, bilim insanlarına daha fazla kanıt arama konusunda ipuçları veriyor. Ancak çiftlikler, Covid’in ilk günlerinde hayvanlarını itlaf ettiğinden, bu konuda artık bulunacak kanıt kalmamış olabilir.
Prof. Worobey, “Büyük olasılıkla şansımızı kaçırdık,” derken, araştırmanın bilim dünyasında önemli bir yere sahip olduğunu vurguladı. Cambridge Bulaşıcı Hastalıklar Eş Direktörü Prof. James Wood ise, “Pazardaki yaban hayvanları tezgahlarında salgının başladığına dair çok güçlü kanıtlar sağlıyor,” yorumunda bulundu. Bu çalışma, Covid-19’un kökenleri hakkında önemli veriler sunarken, gelecekteki potansiyel salgınları önlemek adına yaban hayvan ticaretinin düzenlenmesi gerekliliğini de gözler önüne seriyor. Virüslerin enfekte hayvanlardan insanlara kontrolsüzce bulaşmasının, gelecekteki sağlık krizlerine neden olabileceği uyarısını yapmakta fayda var.
Kaynak: BBC
